Shri Ganesha met zijn goddelijke aspecten 2

Alvorens met deel 2 te beginnen betreffende de betekenis van Ganesha wil ik een rectificatie plaatsen.

In deel 1 plaats ik Ganesha als een goddelijke manifestatie, maar in wezen is Ganesha geen goddelijke manifestatie, zoals Krishna, Shiva, Vishnu die zich uit die Ene God in menselijke gedaante manifesteren aan de mensheid. Shri Ganesha is niet gemanifesteerd, niet verschenen, maar is als zoon van Parvati, de in menselijke gedaante gemanifesteerde goddelijke Moeder, geboren en kreeg van Parvati en Shiva goddelijke aspecten mee met bepaalde bedoelingen ten behoeve van het hele universum en de mensheid.
In dit deel wil ik trachten om in het bijzonder filosofische en spirituele betekenissen van Ganesha uit te lichten.

Waarom een olifantenhoofd toebedeeld aan Ganesha, door zijn eigen vader Shiva?
Wist Shiva niet dat die kleine jongen die de wacht hield voor zijn moeder Parvati tijdens haar bad, zijn eigen zoon was? Natuurlijk wist Shiva dat. Hij was per slot van rekening de Godheid Shiva, in de aardse gedaante van vader, tevens de allerhoogste en allereerste yoga guru. Natuurlijk wist Shiva het hele verloop van het wordingsproces van Ganesha, vanaf zijn geboorte tot en met de onthoofding van Ganesha, de transplantatie van een olifantenhoofd aan Ganesh en zijn functies voor de gehele mensheid. Ganesha MOEST een olifantenhoofd KRIJGEN. Hiervoor zijn verschillende redenen beschreven. Onder andere:
1.Door die onthoofding maakte Shiva zelf de weg vrij voor Ganesha om hem een grotere en hogere kwaliteit van bewustzijn te schenken. Dit kon niet beter gesymboliseerd worden dan door de kop van een olifant. Aangezien de olifant niet alleen fysiek één van de sterkste wezens is, maar ook een wezen met een (zeer) actief lange termijn geheugen, actiever dan bij de mens. Alhoewel ons geheugen niet zover reikt, omvat ons geheugen alle impressies vanaf het begin der tijden, vanaf de schepping tot en met het heden. Shiva en Shakti hadden een aardse vertegenwoordiger nodig die enerzijds met zijn geheugenruimte, tijd en materie kon overwinnen; anderzijds moest deze de samenhang tussen mens en natuur tot stand brengen. Daarom werd gekozen voor het grote olifantenhoofd dat Shiva zelf transplanteerde op zijn zoon Ganesha. Ganesha werd hiermee meester over tijd, ruimte en materie. Hij gaat dus voorbij aan tijd, ruimte en materie. Zijn capaciteiten zijn onbegrensd, daarom ook transcendent.
2.Door zijn fysieke verschijning als deels mens en deels dier beeldt Ganesha ook de samenhang uit tussen mens en natuur. Beide delen zijn voor het voortbestaan van Ganesha belangrijk, van elkaar afhankelijk en gelijkwaardig aan elkaar. Het menselijk gedeelte staat voor de mens. Het olifantenhoofd staat voor de natuur. De vorm van Ganesha is dus een synthese van mens en natuur en dat op een wederkerig afhankelijke en gelijkwaardige manier. De boodschap die dit inhoudt is:
a. Dat natuur en mens voor hun voortbestaan van elkaar afhankelijk zijn.
b. Dat ze met elkaar verbonden zijn en als het ware een organisch geheel vormen.
c. Dat ze gelijkwaardig zijn aan elkaar en wederkerig afhankelijk zijn van elkaar.
d. Dat je voor beide respect dient te hebben.

3. Shiva, symbool van absolute bewustzijn en Shakti de schepper van het heelal en hier in de menselijke gedaante van Parvati, vertegenwoordigen allebei de oneindige en eeuwige levensbeginselen, in alle opzichten: kosmisch, bovenzinnelijk, spiritueel, materieel. Met de hulp van Shiva schiep de Goddelijke Moeder Parvati het universum. Om een brug te slaan tussen de transcendente werkelijkheid, de spirituele wereld met de materiele wereld was een medium nodig. Deze brug kon alleen geslagen worden door een zoon van Shakti. Toen werd Ganesha geboren. Niet middels fysiek contact tussen Shiva en Shakti, maar door de wilskracht (sankalpa shakti) van moeder Parvati, werd Ganesha geboren uit een stukje huid van moeder Parvati (wat tegenwoordig klonen wordt genoemd). Ganesha werd geboren als enerzijds haar helper en beschermer, anderzijds om een brug te slaan tussen het goddelijke en menselijke aspect.

4. Had Shiva niet gekozen voor transplantatie met het olifantenhoofd, dan waren de functies waarvoor Ganesha geboren werd, niet tot uiting gekomen. Ook in de filosofie van Patanjali Ashtanga yoga is Ganesha onze transcendente gids. In dit opzicht betreft het de verbintenis tussen Mahat tattva* en Manas shakti**. De doorsnee mens wordt in het leven overwegend geleid door manas shakti. Al hetgeen we denken, doen, uiten, ervaren, vanaf geboorte tot dood, vloeit voort uit manas shakti. Aangezien Ganesha ook meester is over mahat shakti, oneindig bewustzijn en oneindig intellect bezit, is hij dan ook de transcendente gids in het ontwikkelen van onze intellect, het onderscheidingsvermogen, inzicht, het spirituele vermogen en daarmee ook het verstillen van de geest. Door onze onderscheidingsvermogen en spirituele vermogen middels Ashtanga yoga aan te scherpen, komen wij in lijn met alles om ons heen en kunnen we het leven met al haar ups en downs beter aan. Met andere woorden: we bereiken innerlijke bevrijding. Niet zomaar is Ganesha de goddelijke symboliek in muladhara chakra, waarin de Kundalini shakti sluimert.***

5. Middels zijn vorm, functie, symboliek en wordingsproces geeft Shri Ganesha ons dus boodschappen door die erop gericht zijn zowel materiele als spirituele doelen te bereiken.

*mahat tattva= de ongelimiteerde totale geest

**manas shakti=gelimiteerde aspect van de totale geest, met de principes van denken, voorkeur, afkeer, verlangens, aspiraties.

*** meer details hierover in de Kundalini Tantra Kriya yoga cursus startend in oktober 2017

Hoe vertaalt dit zich in de praktijk van onze aardse leven?
Westerse missionarissen en geleerden hebben eeuwen geleden Ganesha gedefinieerd als de God van wijsheid, geluk en voorspoed.

Hindoes zeggen dat Ganesha een aspect is van God. Wie op Ganesha mediteert of wie Ganesha door een ritueel vereert of wie tot Ganesha bidt, kan wijsheid, kennis, succes en ook geluk verwerven.

Het is Shiva zelf die Ganesha aanwijst als het goddelijke aspect dat aangeroepen moet worden bij aanvang van welke activiteit dan ook. Bij aanvang van elk streven, elke handeling, studie, examen, ritueel, materieel, spiritueel, avontuurlijk, een nieuw huis bewonen, is het van belang om allereerst het goddelijke aspect Shri Ganesha aan te roepen. Elke gebedsdienst bij Hindoes start altijd met het allereerst aanroepen van Shri Ganesha.

Betekenis in spiritueel opzicht van al het voorgaande:
Middels zijn vorm roept Ganesha ons op om mens en natuur in ons zelf te verenigen. Om één te worden met de natuur om ons heen. Dat betekent dat je als mens niet alleen diepgaande kennis moet proberen te verkrijgen van zowel de fysieke als geestelijke mens maar ook van de natuur. Wie voldoende kennis heeft van en invoeling heeft met zowel de mens in brede zin als de natuur kan het innerlijke geluksgevoel als het ware afdwingen. Dat geldt ook voor materiele voorspoed.

In verbondenheid leven met zowel de andere mens als de natuur betekent respect hebben voor de beide werelden, met naleving van persoonlijke ethiek. Dit kan in de vorm van het praktiseren van de dharma regels vervat onder de noemer Yama’s  of sociale ethiek: geweldloosheid, waarheidlievendheid, niet stelen, niet begeren, en discipline ten aanzien van zintuiglijk genot. En onder de noemer Niyama’s, persoonlijke ethiek: zuiverheid van lichaam en geest, tevredenheid, acceptatie, zelfonderzoek en overgave.

Het wordingsproces van Ganesha heeft vervolgens een belangrijke boodschap voor de mens. Het roept de mens op om zich maximaal te ontwikkelen. Maximaal te verdiepen in de beide werelden van zowel de mens als de natuur. Want zoals boven reeds gezegd is dit een voorwaarde voor geluk en voorspoed. Maximale ontwikkeling houdt in: gebruik maken van alle resources die de natuur ons biedt. Dit uitsluitend ten bate van het welzijn van de mens en/ of natuur. Jezelf ontwikkelen in de vorm van kennis nemen van de fysieke en geestelijke mens maar ook van de natuur kan resulteren in ingrijpen en manipuleren van de beide werelden.

Ganesha geeft met zijn wordingsproces ons hiervoor richtlijnen en vrijheden. Hij is ontstaan uit (opper)huidcellen van Parvati. Dit geeft ruimte en richtlijnen om te klonen. Shiva geeft hem een olifantenhoofd. Dit geeft ruimte en richtlijnen voor orgaandonatie en transplantatie.

In die zin staat Ganesha symbool voor kennis en nuttig gebruik van kennis. Ontwikkeling van jezelf voor gebruik van technieken voor elkaars welzijn, binnen het naleven van de regels van de Yama’s en de Niyama’s.

We moeten eigenlijk, willen we onszelf maximaal kunnen ontplooien, zoveel mogelijk gebruik maken van wat de natuur, de schepping ons geeft. Een voorbeeld hiervan is het onderstaande:

Willen we energiek zijn, veel kunnen presteren, lichamelijk en geestelijk evenwichtig en gezond zijn, dan zullen we door een juiste manier van ademhalen, optimaal zuurstof tot ons moeten nemen, zodat Prana door ons systeem continu blijft circuleren. Een handvat hiervoor is zeker Patanjali Ashtanga Raja Yoga*.

Siddhi en Buddhi
Het verhaal gaat dat Shri Ganesha getrouwd was met twee zussen Siddhi en Buddhi geheten.  De twee zussen Siddhi en Buddhi staan symbool voor de vrouwelijke helft die bij elke Godheid hoort. Deze vrouwelijke helft wordt gezien als de shakti of uitvoerende energie van de Godheid. Wie op een bepaalde Godheid of Goddelijk aspect mediteert of zich in gebed tot hem/haar richt kan de uitvoerende energie van die Godheid in de vorm van een kwaliteit in zich ontwikkelen. In het geval van Shri Ganesha betekent Siddhi spirituele groei door middel van de acht vormen van Patanjali Ashtanga Raja yoga. Buddhi betekent intellect dat zich uitdrukt in de vorm van wijsheid. Wie dus op Sri Ganesha mediteert of tot hem bidt kan Buddhi (intellect) in zich ontwikkelen. Wie net als Ganesha gedisciplineerd het achtvoudige pad van yoga beoefent, verkrijgt spirituele groei of Siddhi .

Samenvattende conclusie
Shri Ganesha is degene die de mens gunstig en welwillend gezind is. Degene die in het leven, wanneer hij wordt aangeroepen, kan helpen om onze eigen tekortkomingen en beperkingen te overschrijden. Mythologisch is Shri Ganesha een kosmische entiteit met goddelijke aspecten.
In fysiek opzicht kan men Shri Ganesha invoelen/ervaren als dat deel van het lichaam dat ons van primitief gedrag verheft naar verstandig gedrag, van het instinctieve gedrag niveau naar kundig en vaardig gedrag, van reactief gedrag naar wel doordachtheid.
In psychisch opzicht is hij de hoeder van alle shakties, potenties, en alle goddelijk-vrouwelijke energieën die verantwoordelijk zijn voor de totale schepping, alle vormen van leven, van het lichaam, de totale geest, alle emoties en alle andere menselijke ervaringen.

Shri Ganeshaye Namo Namo

*yama, niyama, asana, pranayama, prathyahara, dharana, dhyana en Samadhi
(hierover in volgende publicaties)

Met dank aan:
Mijn spirituele leraren en de heer Chander Mathura